Rosyjscy esesmani. 400 tysięcy Rosjan walczyło w armii Hitlera

W cieniu sowieckich pomników „zwycięstwa nad faszyzmem” kryje się ponura i skrzętnie przemilczana prawda: to właśnie obywatele Związku Sowieckiego stanowili największą grupę narodowościową wśród kolaborantów III Rzeszy. Spośród wszystkich państw biorących udział w II wojnie światowej, to właśnie sowiecka Rosja miała najwyższy odsetek politycznej i wojskowej współpracy z nazistowskimi Niemcami.

W latach 1941–1945 po stronie Hitlera walczyło blisko 1,5 miliona obywateli stalinowskiego imperium. Tylko w 1944 roku w niemieckich mundurach służył niemal milion mieszkańców sowieckiej Rosji. Co istotne – według historyka Kiriłła Aleksandrowa – około 400 tysięcy z nich stanowili etniczni Rosjanie, w tym 80 tysięcy rosyjskich Kozaków.

Rosyjscy ochotnicy i kolaboranci nie tylko zasilali szeregi Wehrmachtu. Tysiące Rosjan wstąpiły także do formacji SS – najokrutniejszego narzędzia zbrodni III Rzeszy – gdzie dali się poznać jako wyjątkowo brutalni i bezwzględni oprawcy, zwłaszcza podczas tłumienia Powstania Warszawskiego.

Główne rosyjskie formacje zbrojne w służbie Hitlera:

Rosyjska Armia Wyzwoleńcza (ROA) – „własowcy”

Russische Befreiungsarmee – najbardziej znana kolaboracyjna formacja złożona z Rosjan. Na jej czele stanął generał Andriej Własow, zbiegły dowódca Armii Czerwonej, który przeszedł na stronę Niemców po dostaniu się do niewoli. Własowcy byli przedstawiani jako „antykomunistyczni patrioci”, lecz w rzeczywistości wielu z nich brało udział w represjach i zbrodniach wojennych.

29 Dywizja Grenadierów SS (1. rosyjska)

Waffen-Grenadier Division der SS (russische Nr. 1) – formacja wywodząca się z tzw. Rosyjskiej Ludowej Armii Wyzwoleńczej (RONA). Rosyjscy esesmani z RONA wsławili się szczególnym okrucieństwem podczas pacyfikacji Powstania Warszawskiego, dopuszczając się mordów, gwałtów i grabieży na masową skalę.

30 Dywizja Grenadierów SS (2. rosyjska)

Waffen-Grenadier-Division der SS (russische Nr. 2) – druga rosyjska dywizja piechoty SS, tworzona pod koniec wojny (1944–1945), składająca się z byłych żołnierzy sowieckich przeszkolonych i uzbrojonych przez Niemców.

XV Kozacki Korpus Kawalerii SS

XV. Kosaken-Kavallerie-Korps – jednostka Waffen-SS złożona z rosyjskich Kozaków, którzy masowo przechodzili na stronę Hitlera. Po wojnie część z nich została brutalnie wydana Stalinowi przez aliantów w ramach tzw. operacji „Keelhaul” i spotkał ich tragiczny los.

1 Rosyjska Brygada Narodowa SS (Druschina-Verband)

Formacja złożona z rosyjskich jeńców wojennych i kolaborantów, utworzona w 1942 roku w obozie w Suwałkach. Jej członkowie byli wykorzystywani m.in. do walk przeciwko partyzantom i pacyfikacji ludności cywilnej.

Dywizja Russland (1. Rosyjska Armia Narodowa)

1. Russische Nationalarmee – jeszcze jedna rosyjska formacja ochotnicza w służbie Wehrmachtu, powstała w 1942 roku i funkcjonująca głównie jako oddział pomocniczy w okupowanej Europie Wschodniej.

Rosyjski Korpus Ochronny (Russisches Schutzkorps Serbien)

Białogwardyjska formacja zbrojna stacjonująca w okupowanej Jugosławii. Tworzona przez emigrantów i ich potomków, lojalnych wobec carskiej tradycji, ale skłonnych służyć Hitlerowi w zamian za walkę z bolszewizmem.

Kozacki Stan (Kosakenlager)

Obóz wojskowy Wehrmachtu, w którym skupiano kolaborujących rosyjskich Kozaków. Stanowił zaplecze szkoleniowe i rekrutacyjne dla różnych kozakich formacji działających u boku Niemców.

Wojskowy Związek Rosyjskich Nacjonalistów

Organizacja powstała w 1942 roku w obozie jenieckim w Suwałkach. Zrzeszała nacjonalistycznie nastawionych byłych czerwonoarmistów, którzy otwarcie opowiedzieli się za współpracą z III Rzeszą.

Hilfswillige („Hiwi”)

To setki tysięcy byłych sowieckich jeńców wojennych i cywilów, którzy zasilili pomocnicze szeregi Wehrmachtu – jako kierowcy, kucharze, strażnicy, tłumacze, a czasem także żołnierze na pierwszej linii frontu. Już jesienią 1941 roku pojawili się w jednostkach niemieckich operujących na wschodzie.

Zdrada ukrywana pod pomnikami

Rosyjska współpraca z Hitlerem to temat niewygodny, wypierany zarówno w dzisiejszej Rosji, jak i często ignorowany przez zachodnich historyków. Współczesna kremlowska propaganda stawia się w roli jedynego „pogromcy nazizmu”, ale milczy o setkach tysięcy Rosjan, którzy świadomie służyli III Rzeszy – często jako jedni z najokrutniejszych oprawców.

To nie tylko plama na historii ZSRR. To przestroga dla przyszłości: jak łatwo totalitaryzm może wyhodować zdradę i jak chętnie jedni tyrani służą drugim – gdy tylko mają okazję.

Jagiellonia.org